Z dziejów kopalni soli w Wieliczce i Bochni

źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu, Dział Rękopisów

≥„Statut Kazimierza Wielkiego dla Krakowskich Żup Solnych z 1368 roku”, kodeks pergaminowy, odpis z XV w.

650 lat temu na polecenie króla Polski Kazimierza Wielkiego został spisany „Statut Żup Krakowskich", a półtora wieku później powstał „Krótki a dokładny opis zarządzania i stosunków w żupach wielicko-
-bocheńskich w 1518 r.". Oba dokumenty przyczyniły się do poprawy funkcjonowania salin i stały się motorem ich rozwoju.

Wszystko zaczęło się od odkrycia w połowie XIII w. pokładów soli kamiennej w okolicach Bochni i Wieliczki. Za sprawą Bolesława Wstydliwego, ówczesnego księcia krakowskiego i sandomierskiego, już po kilku latach powstało solidne przedsiębiorstwo na złożach bocheńsko-wielickich, które odtąd nazywano krakowskimi żupami solnymi i które stanowiły stałe źródło dochodu księcia Bolesława. Prawdziwy rozkwit żup nastąpił jednak za panowania króla Kazimierza Wielkiego. Ostatni monarcha z rodu Piastów podjął wiele działań gwarantujących gospodarczy rozwój Polski, a jednym z nich było zlecenie opracowania statutu dla kopalń w Wieliczce i Bochni.

Po konsultacjach, jakie przeprowadziła Rada Królewska z osobami zaangażowanymi w działalność żup, podskarbi krakowski – Dymitr z Klecia – w 1368 r. spisał dokument nazwany „Statutem Żup Krakowskich". Jak podkreśla Piotr Franaszek, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, ów zbiór przepisów i zarządzeń...